Układ stomatognatyczny

to zespół morfologiczno-czynnościowy wzajemnie współdziałających tkanek i narządów jamy ustnej i części twarzowej czaszki, które tworzą funkcjonalną całość sterowaną przez ośrodkowy układ nerwowy [1]. Układ stomatognatyczny to pojęcie biologiczno-czynnościowe, szersze w stosunku do określenia "narząd żucia", bowiem jego funkcja nie ogranicza się tylko do żucia, wstępnego trawienia i połykania pokarmów. Do zadań układu stomatognatycznego należy również udział w formowaniu dźwięków, oddychaniu, utrzymywaniu postawy ciała i wyrażaniu emocji [2].

Fizjoterapia stomatologiczna

zajmuje się badaniem funkcjonalnym oraz terapią tkanek układu stomatognatycznego odpowiedzialnych za żucie do których przede wszystkim zalicza się: mięśnie żucia, stawy skroniowo-żuchwowe oraz układ nerwowy koordynujący ich pracę. Ocenie i leczeniu podlegają także pozostałe mięśnie szyi i głowy, które uczestniczą w żuciu, połykaniu i fonacji.

Fizjoterapia jest jedną z najbardziej skutecznych metod leczenia zachowawczego zaburzeń czynnościowych układu ruchowego narządu żucia (TMD) [3,4,5,6,7,8,9]

Kiedy warto skorzystać z pomocy fizjoterapeuty?

Konsultacje fizjoterapeutyczną należy podjąć w sytuacji wystąpienia następujących objawów:

• ból lub sztywność mięśni żucia,

• trzaski, klikanie, przeskakiwanie podczas ruchu żuchwy,

• blokowanie żuchwy,

• ograniczenie zakresu ruchomości żuchwy,

• asymetrię toru ruchu żuchwy,

• ból stawu skroniowo-żuchwowego [10,11].

Kolejnymi wskazaniami do podjęcia fizjoterapii są:

• leczenie ortodontyczne - przygotowanie przed założeniem oraz podczas stosowania aparatu (stałego lub ruchomego), a także szyn zgryzowych - relaksacyjnych, repozycyjnych czy stabilizujących,

• leczenie protetyczne,

• leczenie chirurgiczne - stan po ekstrakcji zęba, stan po wszczepieniu implantu,

• stan po urazie (złamania, zwichnięcia) szczęki, żuchwy czy innych kości twarzoczaszki, 

• stan po leczeniu radioterapeutycznym w obrębie głowy i szyi (włóknienie i utrata elastyczności tkanki powoduje ograniczenie ruchomości żuchwy - szczękościsk),

• dysfunkcja stawów skroniowo-żuchwowych,

• neuralgia nerwu trójdzielnego (V), porażenie nerwu twarzowego (VII) oraz dysfunkcje innych nerwów czaszkowych,

• zaburzenia mowy wynikające z dysfunkcji narządu żucia (np. po udarze mózgu),

• skroniowe bóle głowy,

• blizny pooperacyjne po zabiegach w okolicy głowy i szyi,

• zaburzenia mięśniowo-powięziowe w obrębie głowy i szyi,

• ból ucha, zaburzenia słuchu, szumy uszne (po wykluczeniu przyczyny laryngologicznej),

• odczucie obecności ciała obcego w gardle,

• stany napięcia emocjonalnego powodujące dysfunkcję narządu żucia.

Fizjoterapia stomatologiczna ma również zastosowanie u pacjentów prezentujących najczęściej występującą parafunkcję układu stomatognatycznego, czyli bruksizm, który objawia się zaciskaniem zębów i/lub zgrzytaniem zębami. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o bruksizmie przeczytaj artykuł.

Fizjoterapia, jako forma leczenia zachowawczego zaburzeń skroniowo-żuchwowych powinna być stosowana w pierwszej kolejności, jako leczenie z wyboru ze względu niskie ryzyko skutków ubocznych [12].

Jakie korzyści dla pacjenta płyną ze współpracy z fizjoterapeutą?

Głównym zadaniem fizjoterapii stomatologicznej jest działanie przeciwbólowe oraz wspomaganie procesów gojenia tkanek układu stomatognatycznego.

Ten cel jest realizowany za pomocą następujących działań:

• drenażu limfatycznego promującego redukcję obrzęków i krwiaków pozabiegowych,

• poprawie krążenia,

• zmniejszenie stanu zapalnego,

• normalizację napięcia mięśniowego,

• przywracanie prawidłowego zakresu ruchomości w stawach skroniowo-żuchwowych,

• odtwarzanie prawidłowych stereotypów ruchowych.

Wszystkie czynności wpływają na skrócenie czasu leczenia oraz poprawę komfortu pacjenta. Dodatkową korzyścią jest możliwość ograniczenie farmakoterapii i związanych z nią skutków ubocznych [13]. 

Czy istnieją przeciwwskazania do korzystania z usług fizjoterapeuty?

W zasadzie nie ma przeciwwskazań do stosowania fizjoterapii poza czasowymi, które obejmują otwarte rany, czy ropnie w okolicy twarzoczaszki lub wnętrza jamy ustnej.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat fizjoterapii stomatologicznej możesz sięgnąć do artykułu mojego autorstwa, który ukazał się w branżowym czasopiśmie Krajowej Izby Fizjoterapeutów.

Piśmiennictwo

1. Mierzwińska-Nastalska E. (red). Diagnostyka układu ruchowego narządu żucia. Med Tour Press International 2009;10:9.
2. Jancelewicz M. Dysfunkcje układu stomatognatycznego narastającym problemem współczesnej opieki zdrowotnej – przyczyny wzrostu występowania tej dysfunkcji. Hygeia Public Health 2010;45(1):17-20.
3. Brantingham JW, Cassa TK, Bonnefin D, Pribicevic M, Robb A, Pollard H, et al. Manipulative and multimodal therapy for upper extremity and temporomandibular disorders: A systematic review. J Manipulative Physiol Ther. 2013;20:S0161.
4. de Toledo EG, Jr, Silva DP, de Toledo JA, Salgado IO. The interrelationship between dentistry and physiotherapy in the treatment of temporomandibular disorders. J Contemp Dent Pract. 2012;13:579–83.
5. Aggarwal A, Keluskar V. Physiotherapy as an adjuvant therapy for treatment of TMJ disorders. Gen Dent. 2012;60:e119–22.
6. McNeely ML, Armijo Olivo S, Magee DJ. A systematic review of the effectiveness of physical therapy interventions for temporomandibular disorders. Phys Ther. 2006;86:710–25.
7. Kalamir A, Bonello R, Graham P, Vitiello AL, Pollard H. Intraoral Myofascial Therapy for Chronic Myogenous Temporomandibular Disorder: A Randomized Controlled Trial. Journal of Manipulative and Physiological Therapeutics, 2012,35(1),26–37.
8. Cleland J, Palmer J. Effectiveness of manual physical therapy, therapeutic exercise, and patient education on bilateral disc displacement without reduction- of the temporomandibular joint: a single-case design. J Orthop Sports Phys Ther. 2004 Sep;34(9):535-48.
9. Brochado FT, de Jesus LH, Carrard VC, Freddo AL, Chaves KD, Martins MD. Comparative effectiveness of photobiomodulation and manual therapy alone or combined in TMD patients: a randomized clinical trial. Braz. Oral Res. 2018;32:e50.
10. Calixtre LB, Moreira RF, Franchini GH, Alburquerque-Sendín F, Oliveira AB. Manual therapy for the management of pain and limited range of motion in subjects with signs and symptoms of temporomandibular disorder: a systematic review of randomised controlled trials. J Oral Rehabil 2015;42(11):847-6
11. Schiffman E, Ohrbach R, Truelove E, Look J, Anderson G, Goulet J-P, List T, Svensson P, Gonzales Y. Diagnostic criteria for Temporomandibular Disorders (DC-TMD) for clinical and research applications: Recommendations of the International RDC-TMD Consortium Network and Orofacial Pain Special Interest Group. J Oral Facial Pain headache 2014;28(1):6-27.
12. Więckiewicz M, Boening K, Wiland P, Shiau Y-Y, Paradowska-Stolarz A. Reported concepts for the treatment modalities and pain management of temporomandibular disorders. The Journal of Headache and Pain. 2015;16:106.
13. Rakowiecka M, Gębska M, Żyżniewska-Banaszak E, Lewandowski J. Możliwości wdrożenia leczenia fizjoterapeutycznego w gabinecie stomatologicznym. Praca recenzowana.  (https://www.magazyn-stomatologiczny.pl/a1752/-Mozliwosci-wdrozenia-leczenia-fizjoterapeutycznego-w--gabinecie-stomatologicznym.html).

autor Tomasz Marciniak - fizjoterapeuta

Jeżeli chcesz być na bieżąco zapraszam do polubienia mojej strony na Facebooku czy Instagramie.

Polityka prywatności

KONTAKT

Fizjoklinika s.c. 

ul. Nowogrodzka 62c/40

02-002 Warszawa

+48 533 606 606

fizjoklinika@gmail.com

pt.tomasz.marciniak@gmail.com

Created by Słoneccy.pl